کار اصلی معلم آموزش است .ما در این مقاله معلمان را با انواع روشهای اساسی آموزش آشنا می کنیم و به این امید که با کسب تسلط بر این گونه روشها به هنگام آموزش دادن موضوعها و هدفهای مختلف روشهای مناسب با آن رابر گزینند و به کار بندند .درقسمت اول این مقاله ما سه روش آموزشی یعنی سخنرانی بحث گروهی یادگیری اکتشافی را توضیح میدهیم .مسئله شناسایی و آموزش تیز هوشان و با استعدادها مسئله تازه ای نیست و ریشه ای بسیار کهن دارد توجه روز افزون جوامع بشری نسبت به شناسایی و آموزش و پرورش تیزهوشان و با استعدادها ناشی از تشخیص این نکته است که افراد برجسته می توانند برای مشکلات اجتماع فردا راه حلهای منطقی بیندیشند و از به وجود آوردن بهرانهای گوناگون اجتماعی اقتصادی جلوگیری نمایند .یا در صورت وقوع آن را کاهش داده مهار کنند . نیک می دانیم که برخی از دانش آموزان سریعتر از کودکان دیگر می آموزند و برخی از آنان ازدیگر همسالان در یادگیری کندتر هستند تلاش منظم تخصصی برای کمک به کودکانی که از یادگیری کندتر برخوردارند حدود ۲۰۰سال قبل آغاز شده .دانش آموزان دیرآموز و تعاریف طبقه بندی میزان شیوع علل ویژگی ها برنامه تربیتی رایج و معمولرا بیان می کنیم.ودر آخر توضیحاتی مفصل درباره انواع روشهای تدریس از جمله تقسیم بندی روش تدریس تعریف تدرس روش کنفـــــرانس ( گــــرد هم آیی )- روش شاگــــرد استــــادی – روش چند حســـی ( مختلط ) – روش حل مسئلــــه – روش پـــــروژه ای – شیــــــوه سخنــــــرانی – شیوه بازگویـــی – شیـــــوه پــــرسش و پاســـــخ – شیوه تمــــرینی – شیـــــوه بحثــــی – شیــــوه نمایشــــی – شیــــوه آزمایشـــی ( روش اجرا کردن یا یادگیری بوسیله عمل ) – شیــــوه گـــــردش علمـــــی و غیره می باشد که در این مقاله به طور مفصل این موضوعات را توضیح داده ایم .

ویژگی های عمومی کودک دبستانی۱
سه ویژگی عمومی که وابسته به سه حیطه رشد ذهنی اجتماعی و شخصیتی هستند اساس کودکی میانه را تشکیل می دهند .از ددگاه ذهنی رشد عمده این است که تفکر کودک منظم ساختار مند و منطقی تر می شود .بنابراین کودک دبستانی نسبت به کودکان پیش دبستانی بازی و آموزش واقعیت گراتر و قاعده مدار تر می گردد.بدین ترتیب آموزش بیانگر نیاز روز افزون به نظم وترتیب است .
کودک دبستانی پیش از پیش با همسالان خود تعاملهای اجتماعی برقرار می کند و گروه همسالان همایتی را فراهم می سازد که در گذشته تنها در درون خانواده عرضه می شد .پذیرش از سوی همسالان برای کودکان ان سن از اهمیت بسزایی برخوردار است و آموزشهای گوناگون بیانگر نیاز بسیارشدید به وابستگی به گروه است .
سر انجام در حیطه رشد شخصیت چالش اصلی درراه شکل گیری خود پنداره کودکان دبستانی این است که به خودشان وسایرین نشان دهند شایسته با استعداد دارای مهارت و توانایی هایی هستند که می توانند به آنها افتخار کنند این نیاز به سازندگی در آموزشهای گوناگون آنها نمایان می شود.
روش آموزش مستقیم یا روش آموزش سخنرانی روش سخنرانی یا روش آموزش مستقیم کی از روشهای بسیار معمول مورد استفاده معلمان در سراسر جهان است . در روش سخنرانی فعالیت اصلی کلاس درس را معلم خود بر عهده می گیرد و از راه های مختلف ارائه و نمایش دادن مطالب به آموزش موضوعهای گوناگون می پردازد که به آن روش نمایشی یا روش ارائه نیز گفته می شود .ویژگی عمده این روش آن است که اکثریت فعالیت های آموزشی معلم در آن جنبه کلامی دارد و از این جهت نام روش سخنرانی به آن داده اند .
فنون موثر آموزش با روش سخنرانی
۱٫بیان هدفهای آموزشی و آماده کردن یاد گیرندگان مانند هر روش آموزشی در روش سخنرانی بیان هدفهای در آغاز هر درس ضروری است .بهتر است معلم هنگام بیان هدفهای آموزشی درس خود و توضیح درباره آنها به یادگیرندگان کمک نمایند تا بین این هدفها یعنی آنچه که در درس جدید خواهند آموخت و آنچه که در درسهای قبلی آموخته اند که با مطالب درس جدید در ارتباط است پیوند
ایجاد نماید وقتی هدفهای آموزشی درس پیش از آموزش مطالب درس در اختیار یاد گیرندگان گذاشته می شود یعنی از آنچه که قرار است بیاموزند از پیش آگاه می شوند تا بین مطالب یک درس خاص و ارتباط آن با زندگی خودشان پیوند بر قرار سازند . پس از آگاه ساختن یادگیرندگان از هدفهای درس معلم باید آنان را برای یادگیری آن هدفها آماده سازد . بهترین تدبیری که در جهت آماده سازی یادگیرندگان برای یادگیری مطالب درس تازه پشنهاد شده مرور درسهای گذشته است .آرندرز اصطلاح ایجاد آمایهرا برای این منظور مورد استفاده قرار داده است . او علاوه بر مروردرسهای گذشته طرح یک سوال یا بیان یک رویداد یا یک قصه را که به اطلاعات و دانش قبلی یادگیرندگان مربوط باشد روش مناسبی برای جلب توجه و آماده ساختن دانش آموزان می داند.

۱٫ پیتر هیوز فرگاس . مترجم گنجی کامران . روانشناسی بازی کودکان بازی ورشد. . صفحه۱۷۲
۲ . سیف علی اکبر . روانشناسی پرورشی ..صفحه ۳۸۳٫

۱.۲ استفاده از پیش سازمان دهنده
در ارائه هدفهای آموزشی و هم در ارائه پیش سازمان دهنده بهتر است معلم از نوعی وسیله دیداری مانند تابلوی کلاس پروژکتور و ارهد و جز اینها استفاده نمایند .
۳٫.ارائه مطالب
سومین گام در روش سخنرانی ارائه مطالب است .منظور از ارائه درس این است که معلم مطالب و موضوعات را در قالب بیانات منطقی در اختیار یادگیرندگان قرار دهد.ابتدا با یک مقدمه شروع کنید .بعد توضیحات ضروری را در اختیار یادگیرندگان قرار دهید و توضیهات خود را با ذکر مدارک یافته های پژوهشی و سایر شواهد ضروری مستند سازید.و سر انجام با یک نتیجه گیری سخنرانی خود را به پایان برسانید ویژگی مهم سخنرانی مفید توضیح دادن است .
۴.توضیح دادن
بهترین شیوه ارائه مطالب با روش سخنرانی توضیح دادن است معلم در توضیح دادن گامی فراتر از ارائه معلومات برمی دارد و به بیان علل رویدادها روابط میان مفاهیم و اندیشه ها و توصیف وتشریح فرایند ها می پردازد .براون انواع توضیحات را به سه دسته تقسیم کرده است : تفسیری . توصیفی و تعلیلی که با سه سوال چه/ چگونه / چرا منطبق هستند. توضیحات تفصیری۳ معنی اصلی یک اصطلاح عبارت مطلب یا نکته را روشن می کند .مثال این نوع توضیح دادن ها پاسخ پرسش زیرند :
رمان چه نوع داستانی است ؟
توضیحات توصیفی فرایندها ساختها وشیوه های اجرایی را نشان می دهند مانند:
تلمبه دوچرخه چگونه کار می کند ؟
توضیح تعلیمی شامل اصلها تعمیم ها انگیزه ها و ارزشها هستند و علتها را در بر می گیرند .مانند:
چرا لامپ می سوزد؟

قاعده –مثال – قاعده ۴یکی از تدابیر موثر در ارائه و توضیح دادن مطالب استفاده از روش قاعده – مثال – قاعده است . ابتدا معلم قاعده یا اصلی رابیان می کند بعد با مثال یا مثالهایی آن را توضیح می دهد و سپس با بیان مجدد اصل گفته شده اما با عبارت پردازی متفاوت از مطلب خود نتیجه گیری می کند .قاعده۳ یکی از اصوا مهم اقتصادی اصل ارضه و تقاضاست و تبق این اصل بالا و پاین رفتن هر یک از این دو موجب کاهش و افزایش دیگری می شود .مثال مثالی برای این اصل اقتصادی این است وقتی که آمریکایها تصمیم گرفتن که نفت کمتریمصرف کنند (کاهش تقاضا)در آبهای ساحلی میدانهای نفتی تازه ای مورد بهره برداری قرار گرفت (افزایش عرضه) بهای نفت خاورمیانه کاهش یافت .قاعده بالا و پایین رفتن میزان عرضه یک محصول موجب تغییر در تقاضا و بهای آن محصول می شود.
حلقه های توضیحی و مثال منضور آن است که آن دسته از حروف ربط و اضافه هستند که به علل نتایج معانی و مقاصد یک رویداد یا اندیشه اشلره می کند مانند زیرا/ از آنجا که/ به این منظور / اگر…پس/ بنا بر این / و در نتیجه معلم می تواند به کمک این حلقه ها ی توضیحی به یادگیرندگان کمک کند تا روابط میان مطالب اظهار شده توسط اورا درک کنند و از اظهاراتش بیشتر استفاده نمایند.
۱ .همان . صفحه ۳۸۳ ۲٫ همان . صفحه ۳۸۴ ۳ .همان . صفحه ۳۸۴ ۴ .همان . صفحه ۳۸۵
روشنی بیان منظور از روشنی بیان کاربرد کلمات و عبارات صریح و گویا از سوی معلم یا سخنران است روشنی عکس ابهام است ابهام در بیان معلم در یک رشته پژوهش آموزشی مورد برسی قرار گرفته و نتایج حاصل متفقا نشان داده اند که روشنی بیان با بالا بردن سطح دانش معلم از موضوع درسی رابطه مستقیم و ابهام در کلام با پایین بودن سطح دانش او رابطه معکوس دارد.

۵.شورو شوق وتحرک۱

حرکت و جنب جوش معلم به هنگام آموزش نشان دهنده اشتیاق وعلاقه او به کارخود وپیشرفت دانش آموزان است و یکی از عوامل ابلا برنده سطح اثر بخشی آموزش معلم است .راه رفتن حرکت بدنی برقراری تماس چشمی با فرد فرد دانش آموزان بالا و پاین بردن صدا و موراد دیگری از این قبیل معرف معلمان علاقه مند و پرتحرک است . این فعالیتهای معلم موجب جلب توجه دانش آموزان به درس و افزایش سطح یادگیری آنها می باشد .
۶٫ پرسیدن سوال هنگام آموزش با سخنرانی ۲

یکی از راه های کاهش دادن برخی از مشکلات روش سخنرانی پرسیدن سوال به هنگام سخنرانی است .
پرسیدن سوال از دانش آموزان در ضمن سخنرانی دارای فواید زیر است :
• این سوالها نکات و موضوعات مهم سخنرانی را مورد تاکید قرار می دهد .
• پاسخ دادن به این سوالات منجر به تکرار مطالب آموزش داده شده معلم از سوی یادگیرندگان می شوند.
• یادگیرندگان یاپاسخ دادن به این سوالها متوجه می شوند که چه قسمتهای از درس را یاد گرفته و چه قسمتهایی را هنوز یاد نگرفته اند .
• این سوالات از حواس پرتی یادگیرندگان جلوگیری به عمل می آورند .
• از طریق این سوالات می توان مطالب درسی را جمع و جور کرد و به مرور آنها پرداخت .
این کارها را انجام دهید از انجام این کارها بپرهیزید
مکث کنید کلیه افراد کلاس را از نظر بگذرانید و پیش از آماده شدن اکثریت اعضای کلاس صحبت خودرامنتظر بمانید تا همه آنها آماده شوند . آغاز نکنید .
صحبتهای مقدماتی خود را دوستانه آغاز کنید . به به سقف و کف اتاق نگاه نکنید .
تک تک افراد نگاه کنید و متوجه واکنش آنها باشید .
برای تاکید بر نکات مهم از حرکات سر دست خود سرو دست خود را خیلی زیاد تکان ندهید .
قدری جابه جا بشوید و به آرامی حرکت کنید . به سرعت به این طرف و آن طرف اتاق راه نروید .
موقع استفاده از وسایل دیداری مطمئن شوید که پشت خود را به شنوندگان نکنید.
از حلقه ها و نکات توضیحی و مثالهای مختصر و از عبارت پردازی بی مورد اصطلاحات خیلی فنی و جملات جالب استفاده کنید . پیچیده پرهیز کنید .
پیش از بیان یک مطلب یا طرح یک سوال به وقتی که می خواهید مطلب مهمی را عنوان کنید صدایتان را شنوندگان نگاه کنید پایین نیاورید و با نگاه کفشهایتان را وارسی نکنید .
سرعت خود را کم کنید . از یکنواخت حرف زدن بپرهیزید.
۱٫ همان صفحه ۳۸۷ ۲٫ همان صفحه ۳۸۸

۷.یادداشت برداری
معلم می تواند از دانش آموزان بخواهد تا از توضیحات او یاد داشت تهیه نمایند .یاد داشت برداری دانش آموزان از مطالب سخنرانی معلم آنها را از حالت غیر فعال خوارج می سازد و به شرکت در فعالیت کلاسی وا می دارد . یاد داشتهایی که به هنگام گوش دادن به سخنرانی تهیه می شود اغلب نا منظم ودر هم وبرهم هستند . بهتر است برای استفاده بعدی این یادداشتها را منظم کرد .”عمل یاد داشت برداری برای این است که محتوای سخنرانی را برای همیشه قابل استفاده سازد . بنابراین استفاده از مدادرنگی کشیدن چهار خانه ها پیکانها پرانتزها نمودارها و جداول خلاصه بسیار مهم هستند .هر چه یادداشت بهتر سازمان داده شوند بهتر یاد گرفته و دیرتر فراموش می شوند .
انتقاد از روش سخنرانی
بسیاری هستند که روش سخنرانی را مورد انتقاد قرار داده و معلمان را نسبت به کاربرد آن دلسرد کرده اند .زمانی سخنرانی روش مفیدی بود .اما اکنون که همه می توانند بخوانند و کتاب فراوان شده است سخنرانی روش غیر ضروری است . اگر شنونده هنگان سخنرانی حواسش پرت بشود و بخشی از سخنان گوینده را در نیابد نمی تواند ماننند زمانیکه به خواندن یک کتاب مشغول است به مطالب قبلی باز گردد و دوباره آنها را مرور کند .

ایراد دیگرکه از روش سخنرانی گرفته اند این است که دراین روش آموزشی دانش آموزان فعال نیستند حوصله شان سر می رود قدرت خلاقیتشان پرورش نمی یابد و صرفا به صورت گیرنده اطلاعات در می آیند .این روش سخنرانی یک روش غیر غیر موثر است .به رغم انتقاد بالا بعضی از روشنفکران از روش سخنرانی دفاع کرده اند و آن رابرای آموزش پاره ای از مطالب مناسب دانسته اند. مدافعان این روش می گویند که این طریق می توان اطلاعات جامعی را در مدت زمان نسبتا کوتاهی در اختیار یادگیرندگان قرار داد و اگر معلم سخنران ماهری باشد می تواند شنوندگان را تشویق و تهییج کندو اطلاعات لازم را به اآنها بیاموزد . گفته شده که خیلی از دانش آموزان و دانشجویان نمی توانند مطالب را به خوبی بخوانند و بفهمند ولذا روش سخنرانی برای این گونه افراد روش مفیدی است . علاوه براین معلم می تواند در روش سخنرانی خود مطالب کتاب را با عبارت و جملات ساده تر و به سبکی متفاوت از آنچه در کتاب آمده است ارائه دهد . همچنین گفته شده که شنیدن مطالب به طور شفاهی لذت بخش تر از خواندن مطالب است .درست همان زور که دیدن و شنیدن اجرای یک نمایشنامه از خواندن متن آن آموزنده تر و لذت بخشتر است دیدن معلم وشنیدن سخنرانی او از خواندن کتاب آموزنده تر و جالب تر است.
موارد استفاده روش سخنرانی
با توجه به توضیحات بالامسئله این نیست که از روش سخنرانی باید استفاده کرد یا باید آن را به کلی کنار نهاد بلکه مسئله آن است که چه وقت باید از آن استفاده کنیم . این روش در بعضی موارد روشی موثر و درپاره ای موارددیگر روش غیر مفید است . روش آموزشی مبتنی بر سخنرانی در موارد زیر روشی مفید است :
• آنجا که هدف اصلی آموزش انتقال معلومات است .
• موقعی که مطالب سخنرانی به طریق دیگری در دسترس یادگیرندگان قرارندارد.
• زمانی که مطالب پراکنده اند و معلم باید آنها را مرتب کرده سازمان دهد و در اختیار یادگیرندگان بگذارد .
• وقتی که نگه داری مطالب در حافظه برای مدت طولانی ضروری نیست .
۱٫همان . صفحه ۳۸۹ ۲٫ همان . صفحه ۳۹۰ ۳٫ . همان صفحه ۳۹۱
• زمانی که معلم می خواهد یادگیرندگان را راهنمایی کند و دستورالعملهایی در اختیار آنان قرار دهد تا برای یادگیری از طریق روشهای دیگر آماده شوند.

در مواقعی که هدف آموزشی کسب مطالب پیچیده و انتزاعی ویادگیری مهارتهای سطح بالا مانند تحلیل ترکیب ارزشیابی از سوی یادگیرنده است استفاده از روش سخنرانی مناسب نیست.
کودک پیش دبستانی درزمینه آموزش مستقیم با محدودیت روبه رو است زیرا بازنمایی ذهنی واقعیت از سو آنها توسط یک نظام منسجم تفکر کنترل نمی شودآنها به سادگی حواسشان پرت می شود هنگام حل کردن مسائل اغلب بر جنبه های نامربوط آنها تمرکز می کنند و اطلاعات بسیار مرتبط را نادیده می گیرند .ظواهر به آسانی آنان را تحت تاثیر قرار می دهد و در توجه به ماهیت اصلی مسئله ناتوان می مانند

آموزش با روش بحث گروهی
این روش به یادگیرنده کمک می کند تا استفاده از زبان را یاد بگیرد دیدگاه های خود را بیان کنند عقاید و اندیشه هایشان را توجیه نمایند و با نظر و اعتقادهای دیگران آشنا شوند . این روش برای تحقق یافتن هدف های آموزشی ارزشیابس اندیشه های مختلف و ایجتد تحمل و بردباری در برخورد با عقاید دیگران مناسب است همچنین این روش در درک وفهم مفاهیم پیچیده یادگیرندگان را یاری می دهد . یادگیرندگان از طریق همکاری در تفکر مقابله اندیشه ها ارائه پیشنهادهای مختلف و ارزیابی توضیحات و تبیینات مختلف به فهم بیشتر امور توفیق می یابد .
مراحل آموزشی با روش بحث گروهی
۱٫ انتخاب موضوع بحث
گیج و برلاینر موضوع بحث را به دو دسته تقسیم کرده اند: ۱) موضوعات مورد توافق همگان ۲)موضوعهای بحث انگیز . موضوع های نوع اول موضوع هایی هستند که افراد مطلع درباره آنها اختلاف نظر چندانی ندارند اما موضوع های نوع دوم به سادگی مورد توافق افراد مختلف قرار نمی گیرند و هر کسی نظر یا عقیده خاصی درباره آنها ابراز میکند گیج و برلاینر همچنین معتقدند که علوم طبیعی یابه اصطلاح علوم سخت بیشتر از موضوع های نوع اول و علومانسانی یا علوم نرم غلبا از موضوعات نوع دوم تشکیل می یابندموضوع های بحث انگیز فواید زیادی دارند و از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :
• سطح علاقه و درنتیجه میزان مشارکت یاد گیرندگان در فعالیت های گروهی را افزایش می دهد .
• نیار دانش آموزان به مقابله با نظرات مختلف و گوناگون را بر آورده می سازد .
• سطح درک وفهم دانش آموزان از منطق اطلاعات و موقعیت خود او را بالا می برد.
۲٫ یافتن زمینه مشترک برای بحث
پیش از شروع بحث گروهی لازم است یادگیرندگان را در ایجاد یک زمینه مشترک برای بحث آماده کنیم. در صورت امکان نمایش یک فیلم دیدن یک برنامه تلویزیونی یک گردش علمی یا دیدار از یک موزه مزرعه
یا کارخانه تدابیر مفیدی هستند.

۳ . بیان هدفهای آموزشی ومحدوده زمانی
بیان هدفهای آموزشی بحث گروهی مانند هریک از روشهای دیگر آموزشی از اقدامات مهم معلم است معلم باید پیش از آغاز بحث هدفهای آموزشی جلسه بحث را در اختیار یادگیرندگان قرار دهد بیان هدف جریان بحث را به نتیجه گیری از بحث سوق می دهد و از به هدر رفتن نیروی افراد و بینتیجه ماندن بحث جلوگیری به عمل می آورد.

۴٫ترتیب نشستن افراد در جلسه بحث گروهی
بر خلاف روش سخنرانی که معلم در آن مقابل افراد کلاس قرار می گیرد در بحث گروهی اعضای گروه باید به شکل دایره در کنار هم بنشینند و معلم نیز مانند یکی از اعضا در جای از این دایره قرار بگیرد نه به دور از آنها یا در مقابل آنها . این طریق نشستن تماس چشمی میان همه اعضای شرکت کننده در بحث را ممکن می سازد.
۵٫.هدایت جریان بحث
نقش معلم در بحث گروهی باید به حداقل کاهش یابد هر قدر معلم بیشتر صحبت کند دانش آموزان فرصت کمتری برای شرکت در بحث گروهی خواهند داشت . بهترین روشی که معلم بایددر بحث گروهی در پیش گیرد این است که بعد از صحبتهای معمولی روزانه و معرفی موضوع بحث و دادن هدفهای بحث سکوت کند و به صورت شنونده ای علاقه منددر آید . بیشترین نقشی را که می توان در بحث گروهی به معلم گذاشت آن است که به عنوان رئیس جلسه نوبت افراد کلاس را نگاه داردو نظم جلسه را حفظ کند بعضی معلمان ارز این کار هم خود داری می کنند و ریاست جلسه را به یکی از اعضای کلاس وا می گذارد زیرا معتقد است که ادارع جلسه بحث فرصت گوش دادن کامل را از آنها می گیرد و سبب می شود دانش آموزان به جای خطاب به یکدیگر مرتبا معلم را مورد خطاب قرار دهند .راهنمایی هایی برای هدایت بحث گروهی :
• همکاری کودکان خجول را به بحث جلب می کند
• اظهار نظر و سوالهای یک دانش آموز را به سوی دانش آموز دیگر هدایت می کند .
• سعی کنید آنچرا که دانش آموزان می گویندبه خوبی درک کنید .اگر شما مطالب را به خوبی درک نکنید دانش اموزان دیگر نیز ان را نخواهند فهمید .
• خواستار اطلاعات بیشتر باشید .
• جریان بحث را به مسیر اصلی باز گردانید .
• پیش از خواستن جواب وقت کافی برای فکر کردن به دانش آموزان بدهید بعضی دانش آموزان ترجیح می دهند قبل از صحبت کردن نظر خود را بر روی کاغذ بنویسند.
• وقتی که صحبتهای یک فرد تمام شد به سایر افراد نگاه کنید واکنش آنها را بسنجید.
مقایسه اثر بخشی روش بحث گروهی و روش سخنرانی۳
تعداد زیادی پژوهش آموزشی وجود دارد که د رآنها میزان یادگیری دانش آموزانی که با روش سخنرانی

آموزش دیده اند آنها که در بحث گروهی شرکت کرده اند با هم مقایسه شده حدود ۱۰۰پژوهش انجام شده در طی ۴۰ سال را درباره تاثیر روش بحث گروهی وسخنرانی بر یادگیری دانش آموزان بررسی کرده اند میانگین نمرات در این دو روش آموزشی در امتهانات نهایی دروس آنها باهم مقایسه شد . نتایج حاصله نشان دادند که تفاوت میانگینها تقریبا برابر با صفر است . یعنی از لحاظ نمراتی که دانش آموز در آزمون مربوط ب در س خود می گیرند بین روش خنرانی وبحث گروهی تفاوت دیده نمی شود .

۱ .همان . صفحه . ۳۹۳ ۲ .همان . صفحه . ۳۹۴ ۳٫ همان صفحه ۳۹۵

مقایسه روش سخنرانی با روش بحث گروهی در سه ملا ک مختلف(اقتباس از گیج وبرلاینر۱۹۹۲)

روش آموزش اکتشافی۱
یکی دیگر از روشهای آموزشهای اساسی آموزش اکتشافی است . این روش باعنوانهای دیگر یادگیری اکتشافی و آموزش پژوهشگری نیز نامیده می شود .در حقیقت می توان آن را روش آموزش برای یادگیری اکتشافی نامید این روش آموزشی به طور عمده بر فرضهای نظریه سازندگی یا ساختن گرایی یادگیری استوار است . می توان آموزش برای یادگیری اکتشافی را این گونه تعریف کرد :”رویکردی به آموزش که از طریق آن یاد گیرندگان تشویق می شوند تا با محیط خود به تعامل بپدازند یعنی درآن به کاوشگری و دستکاری اشیا دست وپنجه نرم کردن با سوالات یا انجام آزمایش اقدام کنند و در نتیجه به فهم یک موضوع برسند دانستن ک فرایند است نه که فراورده”.
مراحل آموزش برای یادگیری اکتشافی
مراحل آموزش برای یادگیری اکتشافیاز بعضی جهات شبیه به مراحل سایر روشهای آموزشی است اما از جهات مهمی نیز با آنها فرق دارد.

اقدامات پیش از آموزش

نباید چنین تصور شود چون یادگیری اکتشافی از راه تعامل یادگیرنده با محیط انجام می گیرد پس این روش آموزشی نیاز به طراحی ندارد . بر خلاف این تصور اگر آموزش اکتشافی بیشتر از روش آموزش مستقیم به طراحی نیاز نداشته باشد کمتر از آنها نیازمند این کار نیست .هر قدر طراحی اولیه دقیقتر صورت پذیرد گامهای بعدی موثرتر برداشته می شوند.
۱٫ تعیین قصد یا هدف
هدف گزینی یکی از اقدامات مهم معلم در انجام هر گونه آموزش است . در آموزش برای یادگیری اکتشافی لازم است معلم از پیش تعیین کند که می خواهد ضمن آموزش چه مهارتهای ذهنی و شناختی را در یادگیرنده خود مورد تاکید قرار دهد و به چه نتایجی برسد.
۲٫ انتخاب یک موقعیت مشکل یا معما برانگیز
منظور از موقعیت معما بر انگیز یا مشکل آفرین موقعیتی است که در یادگیرندگان حالت عدم تعادل به وجود می آورد و منجر به برانگیختن کنجکاوی آنها می شود .این کنجکاوی در یادگیرندگان برای پژوهش و یادگیری عامل انگیزشی خواهد بود .بنابر این معلم در آموزش برای یادگیری اکتشافی لازم است از موارد ساده و پیش پا افتاده
دوری کند و موقعیت های نسبتا پیچیده و معما بر انگیز را در پیش روی یادگیرندگان بگذارد .

آموزش دادن درس
معلم پس ازتعیین هدف های درس وانتخاب یا طرح یک موقعیت معما برانگیز یا مسئله آفرین به آموزش در سمی پردازد برای این منظور می تواند اقدامات زیر را انجام دهد:
۱٫.آماده ساختن یادگیرندگان و توضیح دادن روشهای اکتشافی
A. الف.معلم به یادگیرندگان بگوید که هدف درس مربوط به یادگیری اکتشافی کسب اطلاعات تازه نیست بلکه هدف انجام پژوهش وتفکر مستقلانه است.
B. ب .معلم درباره موقعیت معما بر انگیزیا مسئله آفرین از یادگیرندگان سوالی بپرسد . برای این سوال نبایدتنهایک جواب مطلقا درست وجود داشته باشد و معلم هم نباید در همان آغاز کار جواب سوال را توضیح دهد .
C. پ .در ضمن جمع آوری داده های مورد نیاز برای پاسخ دادن به سوال معلم دانش آموزان باید تشویق بشوند تا برای کسب راهنمای از معلم سوال بپرسند . معلم باید تا حد توان خود سوالهای دانش آموزان رابه بهترین شکل جواب بدهدو هر جا که نتوانست اطلاعات لازم را در اختیار دانش آموزان قرار دهد این موضوع راباآنها در میان بگذارد .

D. ت. در مرحله فرضیه سازی و توضیح درس دانش آموزان باید تشویق شوند تا اندیشه های خود را آزادانه بر زبان آورند . عقیده هیچ دانش آموزی نباید توسط دانش آموزان دیگر یا معلم مورد تمسخر قرار گیرد . باید به همه اعضای کلاس یا گروه فرصت داده شود تا در عمل اکتشافی سهم خود را انجام دهند و اندیشه های خود را مطرح سازند.
۲٫ ارائه موقعیت معما برانگیز
در این مرحله از آموزش اکتشافی معلم موقعیت معما برانگیز یا مسئله آفرین را در اختیار یادگیرندگان قرار میدهند آرندز می گوید بهتر است که معلم این کار را به صورتی که توجه دانش آموزان را جلب کند انجام دهد برای این منظور لمس کردن موقعیت باعث جلب توجه و مولد کنجکاوی خواهد شد ارائه موقعیت مسئله آفرین باید به گونه ای باشد که دانش آموز را به خود جذب کند و در او عدم حالت تعادل شناختی بیافریند . این امر موجب توفیق یادگیرنده در کسب اطلاعات لازم ورسیدن به جواب مسئله خواهد بود.
۳٫.جمع آوری اطلاعات یا داده ها و آزمایشگری
در این مرحله یادگیرنده به جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای پاسخ دادن به سوال یا سوالهاوانجام آزمایش به صورت عینی یا ذهنی می پردازد نمونه پرسش وپاسخ زیر که می توان بین معلم ودانش آموز در جریان جمع آوری اطلاعات برای حل معما مطرح شود.
• دانش آموز :آیا مایع داخل ضرف در تمام حجم لوله بالا می رود یا فقط از کنار آن بالا می رود؟منظور این است که اگر از لوله بالا می رود تا انتهای آن می رود ؟
• معلم:بله مثل یک شلنگ است . مایه در تمام حجم آن بالا می رود .
• دانش آموز۱: محتوای لوله آب رنگی است؟

• معلم: نه آب رنگی نیست.
• دانش آموز۲ :نوعی ماده شیمیای است ؟
• معلم : منظورت از ماده شیمیای چیست؟
• دانش آموز۲ :چیزی که از آب واکنش سریعتری داشته باشد ؟
• معلم : منظورت این است که مایه داخل لوله خاصیت ویژه ای دارد ؟
• دانش آموز۳ : بله

• معلم: کلرید متیلین نام مایع داخل لوله است .
در ضمن پرسشهاو پاسخهای بالا معلم به دانش آموزان کمک می کند تا درباره ضرف شیشه ای و مایع قرمز رنگ اطلاعات لازم را جمع آوری نمایند . در ادامه این پرسش و پاسخ معلم برای دانش آموزان روشن می سازد که ظرف شیشه ای کاملا مسدود است و درجه جوش کلرید متیلین ۴۰/۱ درجه سانتی گراد و درجه غلظت آن بیشتر از آب است.
۴٫ فرضیه سازی وتوضیح دادن
پس از آنکه دانش آموزان اطلاعات وداده های ضروری را گرد آوری کردند و آزمایشهای ضروری را درباره پدیده مورد نظر انجام دادندنوبت به ارائه توضیحات و ساختن فرضیه می رسد.در این مرحله است که معلم تمام اندیشه های پیشنهادی دانش آموزان را مورد تشویق وتایید قرار می دهد.نقش معلم در این مرحله از آموزش اکتشافی آن است که برای اندیشه های دانش آموزان احترام قائل شده وتبادل آزاد اندیشها را در بین آنان تشویق کند . البته می تواند از دانش آموزان سوالهایی بپرسد تا عقاید و اندیشه های خود را مستند سازند و برای آن دلایل توجیحی بیاورند.
۵٫.تحلیل فرایند اکتشافی
منظور از تحلیل فرایند اکتشافی این است که یادگیرندگان به کمک معلم فعالیتهایی را انجام دهند که منجر به تجزیه وتحلیل فرایندهای فکری خودشان بشود .برای این منظور معلم می تواند از دانش آموزان بخواهد تا به اندیشه خود باز گردند و در یابند که در ضمن تفکر و رسیدن به جواب معما یا مسئله چه مراحل فکری را طی کردند .
اقدامات پس از آموزش
اقدامات پس از آموزش در روش آموزش برای یادگیری اکتشافی مانند سایر روشهای آموزشی شامل ارزشیابی از فعلیتهای یادگیرندگان و نتایج به دست آمده و دادن نوعی بازخورد به آنان است و از آنجا که در این این روش آموزشی هدف کسب دانش و اطلاعات تازه نیست روشهای مرسوم ومتداول ارزشیابی یعنی آزمونهای کتبی در این باره مفید نیستند . به جای این وسایل اندازه گیری بهتر است از آزمونهای عملکردی و سایر وسایلی که برای سنجش فرایند های یادگیری مناسبترند استفاده کرد.

گروه همسالان در دوره کودکی : نیاز به وابستگی
کودکان پیش دبستانی حتی اگر مقداری در خور توجهی از وقت خود را در کودکستان یا مهد کودک سپری کنند باز هم در وحله اول تحت تاثیر خانواده خود هستند .بدین ترتیب که خانواده نخستین واحد اجتماعی پیرامون آنهاست ترکیب گروه همسالان در دوران کودکی بسیار متغیر است تا حدی که ممکن است دوستان کودک حتی طی یک هفته عوض شوند با این همه گروه همسالان یک جامعه واحد و دارای قواعد معین هر چند نا نوشته برای عضویت است کودکان که به نوعی متفاوت هستند خواه به علت ویژگی های جسمانی صفات شخصیتی شیوه لباس پوشیدن داشتن وسایل مختلف یا پایگاه اجتماعی اقتصادی ممکن است به سرعت از گروه اخراج شوند .گروه همسالان در دوران کودکی میانه عاملی مهم در اجتماعی شدن کودکان است . کودکان فرهنگ کودکی را از همسالانشان می آموزند نه از والدین یا معلمان آموزش قواعد اجتماعی و اهمیت اطاعت از آنها از سوی گروه همسالان بسیار موثر وگاهی اوقات بسیار سختگیرانه است . همسالان نظام اخلاقی معینی وضع می کنند که ممکن است تا اندازه ای از آنچه از سوی بزرگسالان وضع شده است متفاوت باشد . همسالان مهارتها جسمانی ذهنی گوناگونی را به کودکان میآموزند که برای پذیرش گروهی لازم هستند . والدین ممکن است دوچرخه سواری را آموزش دهنداما به ندرت به کودکان خود می آموزند که چگونه با دوچرخه خود تک چرخ بزنند یا چگونه با آن از روی جوی آب بپرند چنین آموزش هایی را همواره کودکان با تجربه تر در گروه همسالان ارائه می دهند . به همین بسیاری از لطیفه ها داستانها چیستانها و زبان عامیانه که خیلی راحت بین کودکان دبستانی به گوش می خورد هرگز ازسوی بزرگسالان به آنان آموزش داده نشده است بلکه به طور مستقیم از سوی گروه همسالان انتقال یافته اند. درباره اهمیت گروه همسالان در دوره کودکی به عنوان یکی از عوامل اجتماعی شدن نمی توان اغراق کرد همچنین نمی توان اهمیت پذیرفته شدن از سوی همسالان برای کودکان دبستانی را نادیده گرفت . زمینه ای که در آن انتقال فرهنگ همسالان رخ می دهد چیست ؟ میدان کار زاری که کودکان برای دستیابی به پذیرش در گروه و روری از طرد شدن از سوی گروه درآن می جنگند چیست ؟ با توجه به اینکه مقدار قابل توجهی از وقت آزاد کودکان به بازی سپری می شود جای شگفتی نیست که میدان کار زار اغلب همان زمین بازی است به راستی اگر بازی کودکان دبستانی بخش بزرگی از تجربه اجتماعی شدن آنها را در بر نمی گرفت و فرایند اجتماعی شدن را بهبود نمی بخشد جای شگفتی بود . در واقع بازی کارکردهای بسیاری را تامین می کند و اعلب برای ارضای نیاز برجسته کودکان دبستانی به وابستگی مورد استفاده قرار می گیرد.

رشدخود پنداره و نیاز به سازندگی
یکی از نیازهای مهم کودکان دبستانی نیاز به چیزی است که یکی از نظریه پردازان روان تحلیلگر به نام اریکسون آن را نیاز به سازندگی می نامد.وقتی کودکان بزرگتر می شوند در می یابند که در بتن خانواده آینده ای برای آنان وجود ندارد.بنابر این آنان خودشان شروع به استفاده از مهارت ها ووظایفی می کنند که برا ی موفقیت در دنیای بزرگتر بزرگسالان ضروری است . آنها به سازنده بودن علاقه مند می شوند تا به حس تسلط و موفقیت دست یابند.درفرهنگ های سنتی تر احساس موفقیت کودکان از راه یادگیری نحوه استفاده از ابزارها وسایل و سلا های که بزرگسالان در فرهنگ خود برای بقا به آنها نیاز دارند بهدست می آید در ایالات متحده ابزارها اغلب در کلاس درس به دست می آیند.هنگامی که اریکسون از نیاز به سازندگی صحبت می کند منظور او موفقیت در دنیای کار است هر چند این نکته ممکن است روشن باشد . وقتی ک.دک برای سازندگی تلاش می کند هوس بازی را کنار می گذارند.

روش اکتشافی هدایت شده
دیدیم که در روش آموزش مستقیم یا نمایشی از جمله در روش سخنرانی فعالیت اصلی کلاس به عهده معلم است و او تمام اطلاعات لازم را به طور سازمان یافته در اختیار یادگیرندگان قرار می دهد .در روش آموزش برای یادگیری اکتشافی محض یا روش اکتشافی هدایت نشده معلم نه مفاهیم ولصول تشکیل دهنده مسئله ونه راه حل مسئله را به یادگیرنده گان می دهد بلکه یادگیرندگان خود آزادند تا به هر طریقی که می خواهند به کشف راه حل و جوب مسئله بپردازند.روشی که در حد وسط بین دو روش بالا قرار دارد روش اکتشافی هدایت شده نام گرفته است .در این روش یادگیرنده به اندازه کافی استقلال عمل دارد اما معلم بر کار او نظارت می کند و هر جا به کمک نیاز داشته باشد او را یاری می دهد .در این روش به یادگیرندگان مسئولیت لازم برای پیداکردن روابط و سازمان دادن دانش داده می شود اما معلم همواره مواظب است که هر جا لازم باشد راهنمای های لازم را در اختیار یادگیرندگان قرار دهد تا آنچه را موردنظر است کشف کنند و در یادگیری توفیق یابند.
آموزش با روشهای گوناگون بازی وورزش
از طرفی بابازی هم میتوان آموزشهای گوناگونرا به کودک آموخت کودک دبستانی با مقایسه زمانی که خردسالتر بودند به شیوه ای منطقی تر و منظم تر فکر می کنند دلیل آن هم ممکن است این باشد کودکان دبستانی اغلب شورو شوق فراوانی برای گرد آوری دارند .گرد اوری خود نوعی باز ی است .اهمیت ذهنی گرد آروی این است این است که کودکان می توانند چیزهای زیادی درباره اشیای کلکسیون خود بیاموزند و حتی ممکت است در آغاز گرد آوری نیازمند قدری اطلاعات باشند .
آیین های بازی یادگیری آیین هاکودک را محرم اسرار قرار می دهد یدگیری رعایت آنها به کودک می آموزد که چگونه از قواعد اطاعت کند و از دستورهای اخلاقی پیروی نمایند .
بازی باقاعده ممکن است حسی حرکتی باشد مانند تیله بازی یا توپ بازی گرگم به هوا قایمموشک لی لی چشم بندانک ممکن است نوعی بازی ذهنی باشد مانند ورق بازی یا روپولی و سایر بازی های صفحه ای .توانایی فکری بهشیوه ای قاعده مند و با حضور دو یا چند بازی کن است .بازی باقاعدده مستلزم رقابت هستند و بدین ترتیب هدف بیرونی دارندو این هدف برنده شدن است به ویژه برای کودکان دبستانی گروه سنی اول ودوم دبستانی در بازی فوتبال هدف هر یک در میدان بازی برد است .
ورزشهای سازمان یافته فعالیت های ورزشی بسیار سازمان یافته اند برای کودکان کلاس اول این مقدار چهار برابر طولانی تر از زمانی است که صرف انجام تکلیف های مدرسه ای خود می کنند از دیدگاه دیگر پرداختن به ورزش تقریبا بیش از بیست درصد از کل زمان باز یکودکان شش تا هشت سال بیست وپنج درصد از زمان بازی کودکان شش تا هشت سال بیست وپنج درصد از زمان بازی کودکان هشت تا ده سال . شرکت جستن در فعالیت های ورزشی در دوران کودکی چه فایده ای دارد می توان این فواید را در سه حیطه یافت : سلامت عمومی جسمی و عضت نفس و سازش بادیگران و همکاری درون یک گروه .
ورزش وفعالیت های جسمانی عقل سلیم می گوید شرکت در فعالیتهای جسمانی می تواند سلامت قلبی عروقی کودکان را همانند بزرگسالان بهبود بخشد کودکانی که لذت بردن از ورزشها را می آموزندممکن است این حالت را بهصورت نگرش مثبت به این گونه فعالیتها به زندگی بزرگسالی خود نیز انتقال دهد و احتمالا بعدها نیز تمرینهای جسمانی را د رالگو های زندگی روزمره خود بگنجاند .
ورزش عزت نفس آیا ورزش به کودکان کمک می کند تا درباره خود احساس بهتری داشته باشند ؟ خود به هیچ وجه مفهوم کلی نیست بدین معنا که قابلیت های کودکان مختلف در کسب خود پنداره بسیار متفاوت است یعنی ممکن است طرحواره خود را برای خود جسمانی خود اجتماعی خود ذهنی و غیره ایجاد کند.وجود ارتباط بین مشارکت موفقیت آمیز در فعالیت های ورزشی و تصویر ذهنی مثبت از خود به عنوان فردی ورزشکار پی برده اند میزان لذتی را که کودک به راستی از شرکت در فعلیتهای ورزشی کسب می کنند به نوع جهت گیز پیشرفت در آنان بستگی دارد .جهت گیری تکلیفی برمعیارهای درونی تسلت و پیشرفت شخصی تاکید می کند بازیکنان تکلیف محور بر بر آوردن معیار های شخص تاکید دارند واگر احساس کنند که خوب بازی می کنند احساس رضایت به آنها دست می دهد.کودکان باید مهارتهای ضروری برای بازی کردنرا فرا گیرند زیرا میزان باور کودک به توانایی خود بهترین پیش بینی کننده لذت بردن از ورزش است کودک باد بیاموزد که صرفا بردن مهم نیست و هدف از ورزش کردن همان بازی است که می توان بدئون توجه به پیامد آن نیز آن را انجام دهد این رویکرد معمولا تکلیف گرایی را تشویق می کند . کودکان باید در معرض ورزشهای گوناگون از هر دو نوع فردی و گروه قرار گیرد طوری که اگر کودک به یک ورزش علاقه ای نداشت بتواند به ورزش دیگری بپردازد . اینکه اگر کودک تمایل به بازی کردن ندارد نباید آن را مجبور به این کار کرد . سر انجام معلم بایستی به خاطر داشته باشند که بازی متعلق به کودکان است و نباید با برنامه های مهرمانه بزرگسالان آلوده شود . کودک نباید مجبور باشد در میدانهای ورزشی یا هر جای دیگر ارزشهای خودشان را به والدین یا مربیان اثبات کنند.
آیا ورزش منش را می سازد اغلب گفته می شود که ورزش منش را می سازد به طوری که کودکان نحوه بازی منصفانه رفتار مسئولانه پیروی از مقررات و شرکت در بازی گروهی را فرا می گیرند که همه اینها ویژگیها یی هستند که ممکن است در بسیاری از دیگر حیطه ها ی زندگی کودک به کار بیایند .به سختی می توان استدلال کرد که شرکت جستن در فعالیت های ورزشی دست کم در آن دسته از ورزشهایی که در برگیرنده سطح بالایی از پرخاشگری و برخوردهای جسمانی هستند منش اخلاقی کودک را بهبود می بخشد . مادامی که تخت هر شرایطی افراد آسیب رساندن عمدی به دیگران را قابل قبول می دانند پرداختن به ورزشهای پربرخورد ممکن است بررشداخلاقی کودکان دبستانی تاثیر منفی داشته باشند.تفریح به کودکان فرصتی برای رشد مهارتهای اجتماعی برای توسعه علایق از راه تعامل با همسالانی که علایق مشابهی دارند.دستیابی به احساس وابستگی و درک هرچه بهتر خودشان از راه توجه به اینکه همسالان چگونه نسبت به آنها واکنش نشان می دهند فراهم می آورد و بدین ترتیب حس هویت فردی آنها را تقویت می کند .کودکان میانه کاهش دربازی وانمد سازی را به همراه دارند بدبن سبب که ۱) کودکان دیگر به وانمود سازی برای برآوردن نیازها ی خود نیازی ندارند .بازی نمادین به طور طبیعی به شکل بازی هی در می آید که با قاعده است با افزاش سن کودکان آنها بیشتر وبیشتر تلاش می کنند تابه جای آنکه مانند بازی وانمود ساز ی واقعیت را در هم بریزند با واقعیت کنار آیند . ورزش سازمان یافته می توانند برای کودکان بسیار لذت بخش باشند حس موفقیت را در آنان به وجود آورند وفرصتی برای پذیرش اجتماعی فراهم کنند.
تعریف روش
« روش در مقابل واژه ی لاتینی «متد » به کار می رود ، وواژه ی متد در فرهنگ فارسی « معین » و فرهنگ انگلیسی به فارسی «آریانپور »به :روش ، شیوه ،راه ،طریقه ، طرز ، اسلوب معنی شده است . به طور کلی «راه انجام دادن هر کاری » را روش گویند .روش تدریس نیز عبارت از راه منظم ،با قاعده و منطقی برای ارائه درس می باشد .
تقسیم بندی روش تدریس :
« اصطلاح تدریس ،اگر چه در متون علوم تربیتی مفهومی آشنا به نظر می رسد ،اکثر معلمان و مجریان برنامه های درسی با معنی و ماهیت درست آن آشنایی دارند . برداشتهای مختلف معلمان از مفهوم تدریس می تواند در نگرش آنان نسبت به دانش آموزان و نحوه ی کار کردن با آنها تأثیرمثبت یا منفی بر جای گذارد . برداشت چند گانه از مفهوم تدریس می تواند دلایل مختلفی داشته باشد ؛از مهمترین آنها ضعف دانش پایه و اختلاف در ترجمه و برداشت نادرست معلمان از دیدگاههای مختلف تربیتی است. گاهی آشفتگی و اغتشاش در درک مفاهیم تربیتی به حدی است که بسیاری از کارشناسان ، معلمان و دانشجویان این رشته مفاهیمی چون پرورش ، آموزش ،تدریس و حرفه آموزی را یکی تصور می کنند وبه جای هم به کار می برند . این مفاهیم اگر چه ممکن است در برخی جهات وجوه مشترک و در هم تنیده داشته باشند ، اصولاً مفاهیم مستقلی هستند و معنای خاص خود را دارند .
پرورش یا تربیت «جریانی است منظم و مستمر که هدف آن هدایت رشد جسمانی ، شناختی ،

اخلاقی و اجتماعی یا به طور کلی رشد همه جانبه شخصیت دانش آموزان در جهت کسب و درک معارف بشری و هنجارهای مورد پذیرش جامعه و نیز کمک به شکوفا شدن استعداد آنان است ». بر اساس چنین تعریفی پرورش یک نظام است ، نظامی که کارکرد اساسی اش شکوفا کردن استعداد و تربیت شهروندانی است که هنجارهای مورد پذیرش جامعه راکسب کنند و متعهد به ارزشهای آن باشند . حتی بسیاری از صاحب نظران تربیتی کارکردی فراتر از کارکرد ذکر شده برای پرورش قائلند و معتقدند که القای ارزشها و سنتها و اخلاقیات پذیرفته شده جامعه مهارتهای شناختی از قبیل تفکر انتقادی ، تحلیل ارزشها و مهارتهای گروهی را در کانون کارکردهای خود قرار دهد تا زمینه ی مردم سالاری در جامعه فراهم شود . (میلر ،۱۹۸۳) گروهی دیگر نیز بر این باورند که نظام تربیتی باید عامل تغییر و تحول اجتماعی باشد . (فریره ، ۱۹۷۲ )
تحلیل مفاهیم و کارکردهای ذکر شده نشان می دهد که به هیچ وجه نمی توان مفهوم «پرورش » را با مفاهیمی چون آموزش ،تدریس و یا حرفه آموزی یکی دانست .پرورش مفومی کلی است که می تواند سایر مفاهیم را در درون خود جای دهد .

مفهوم آموزش برخلاف پرورش یک نظام نیست ، بلکه آموزش فعالیتی است هدفدار واز پیش طراحی شده ،که هدفش فراهم کردن فرصتها و موقعیت هایی است امر یادگیری را در درون یک نظام پرورشی تسهیل کند و سرعت بخشد .بنابراین آموزش وسیله ای است برای پرورش ، نه خودپرورش .آموزش یک فعالیت مشخص و دقیق طراحی شده است ؛پس هدفهای آن دقیق تر و مشخصتر و زودرستر از هدفهای پرورشی است .آموزش ممکن است با حضورمعلم ویا بدون حضور معلم از طریق فیلم ،رادیو ،تلویزیون و سایر رسانه ها صورت گیرد .
۱٫ اینترنت سایت گوگل . آموزش ابتدایی . روش نوین تدریس

مفهوم تدریس به آن قسمت از فعالیت های آموزشی که با حضور معلم در کلاس درس اتفاق می افتد اطلاق می شود . تدریس بخشی از آموزش است و همچون آموزش یک سلسله فعالیت های منظم ، هدفدار واز پیش تعیین شده را در بر می گیرد و هدفش ایجاد شرایط مطلوب یادگیری از سوی معلم است . به آن قسمت از فعالیت های آموزشی که به وسیله ی رسانه ها و بدون حضور و تعامل معلم با دانش آموزان صورت می گیرد به هیچ وجه تدریس گفته نمی شود. بنابر این آموزش معنایی عامتر از تدریس دارد . به عبارت دیگر می توان گفت هر تدریسی آموزش است ،ولی هر آموزشی ممکن است تدریس نباشد . چهار ویژگی خاص در تعریف تدریس وجود دارد که عبارتند از :
الف ) وجود تعامل بین معلم و دانش آموزان
ب) فعالیت بر اساس اهداف معین واز پیش تعیین شده
ج ) طراحی منظم با توجه به موقعیت و امکانات
د) ایجاد فرصت و تسهیل یادگیری . » ( شعبانی ،ص ۹ ، ۱۳۸۲)
تعریف تدرس
« تدریس عبارت است از تعامل یا رفتار متقابل معلم و شاگرد ، بر اساس طراحی منظم و هدفدار معلم ،برای ایجاد تغییر در رفتار شاگرد . تدریس مفاهیم مختلف مانند نگرشها ، گرایشها ،باورها ، عادتها و شیوه های رفتار وبه طور کلی انواع تغییراتی راکه می خواهیم در شاگردان ایجاد کنیم، دربر می گیرد .» (میرزا محمدی ،ص ۱۷ ، ۱۳۸۳)
روش های نوین تدریس

روش کنفـــــرانس ( گــــرد هم آیی )
«این روش با روش سخنرانی تفاوت دارد زیرا در روش سخنرانی، معلم مسئول دادن اطلاعات به دانش آموزان است. در حالیکه در این روش اطلاعات توسط دانش آموزان جمع آوری و ارائه می گردد. این روش می تواند مشخص کند که دانش آموزان تا چه اندازه می دانند. این روش یک موقعیت فعال برای یادگیری به وجود می آورد. نقش معلم در کنفرانس صرفاً هدایت و اداره کردن جلسه و جلوگیری از مباحثاتی است که منجر به انحراف از موضوع کنفرانس و روال منطقی آن شود. این روش برای کلیه دروس وسنین مختلف کاربرددارد.

روش شاگــــرد ـ استــــادی
قدمت این روش به زمانی که انسان مسئولیت آ موزش دهی انسانهای دیگر را چه از طریق غیررسمی و چه از طریق رسمی به عهده گرفت ،می رسد .و قدمت آن به صدر اسلام برمی گردد مسجد نخستین موسسه ای بود که چنین سیستمی را برای تعلیم و تربیت مسلمانها به کار برده است. از روشهای تعلیمی که در روش شاگرد ـ استادی حائز اهمیت است , روش حلقه یا مجلس است, که پیامبر عظیم الشان اسلام از این روش به مردم آن زمان آموزش می داد. همه افراد درکودکی دوست دارند نقشی غیر از نقش واقعی خود بازی کنند , روش شاگرد ـ استادی به این نقش خیالی, جامه عمل می پوشاند. در این روش به دانش آموزان اجازه داده می شود که نقش معلم را ایفا کنند. هدف اساسی این روش آن است که شاگرد , معلم گردد و از این طریق تجارب تازه و ارزشمندی به دست آورد .در این روش ,در صورت فقدان معلمان متخصص, تعداد زیادی از دانش آموزان مهارت خاص را آموخته اند و می توان از آنها استفاده کرد.

روش چند حســـی ( مختلط ) 
استفاده از این روش مستلزم به کار گرفتن همه حواس است و جریان یادگیری از طریق تمام حواس صورت می گیرد . از طریق کار بست این روش می توان , مطالب و مهارتها را درک کرد , ارتباط موثرتری برقرار کرد , مهارتها و مطالب را از یک موقعیت به موقعیت دیگر تعمیم داد. در یادگیری روش چند حسی به طور کلی از همه حواس استفاده می شود, به بیان دیگر ,یادگیری بصری که ۷۵ % از مجموع یاد گیری ما از طریق دیدن است , یادگیری سمعی که ۱۳ % از مجموع یادگیری ما از طریق شنیدن است , لمس کردن , که ۶% از مجموع یادگیری ما از طریق لمس کردن است , چشیدن که ۳% از مجموع یادگیری ما از طریق چشیدن است و بوییدن که ۳% از مجموع یادگیری از طریق بوییدن است.
روش حل مسئلــــه
این روش یکی از روشهای فعال تدریس است. اگر نظام آموزشی بخواهد توانایی حل مسئله را به دانش آموزان یاددهد, (البته مسئله به معنی مشکل و معضل نیست, به بیان دیگر مسئله موضوعی نیست که برای ما مشکل ایجاد کند, بلکه رسیدن به هدف در هر اقدامی, به نوعی حل مسئله است, (خورشیدی , غندالی , موفق, ۱۳۷۸) در این روش آموزش در بستر پژوهش انجام می شود و منجر به یادگیری اصیل و عمیق و پایدار در دانش آموزان می شود. در این روش ابتدامعلم باید مسئله را مشخص, سپس به جمع آوری اطلاعات توسط دانش آموزان پرداخته شود, و بعد از جمع آوری اطلاعات بر اساس اطلاعات جمع آوری شده دانش آموزان فرضیه سازی و در نهایت فرضیه ها را ازمون و نتیجه گیری شود. اگر روش حل مسئله درست انجام شود می تواند منجر به بارش یا طوفان فکری گردد. یعنی اگر معلم روش تدریس حل مسئله را به درستی انجام دهد, دانش آموزان می کوشند تا برای حل مسئله با استفاده از تمام افکار و اندیشه هایی که دارند, در کلاس راه حلی بیابندو آن را ارائه دهند. به بیان دیگر اگر معلم در روش تدریس حل مسئله به درستی عمل کند, منجر به روش تدریس بارش مغزی نیز می شود.